Trước khi đi sâu vào các cơ chế khác nhau của các hoạt chất chống lão hóa, chúng ta cần làm rõ một vài điểm dưới đây.

Như chúng ta đã biết quang lão hóa gây ra nhiều triệu chứng như nếp nhăn, quang hóa sừng, vàng da, rối loạn sắc tố da, tiền ung thư ác tính, teo da, nổi ban đỏ tuổi già, tàn nhang, mụn trứng cá, da chảy xệ, nhám và khô. Rõ ràng với những triệu chứng này không thể dùng một loại kem/gel chống lão hóa mà có thể điều trị được tất cả. Một số triệu chứng như quang hóa sừng, ban đỏ, rối loạn sắc tốt chỉ có thể giảm được khi tập trung điều trị với những hoạt chất đặc trưng. Ví dụ, một loại kem làm trắng da giảm rối loạn sắc tố da trên mặt, cánh tay và bàn tay.

Chính vì vậy, ở phạm vi bài viết này chúng tôi sẽ bàn về các triệu chứng thường gặp nhiều nhất của quang lão hóa như là nếp nhăn, da chảy xệ và da khô.

MỸ PHẨM HAY DƯỢC – MỸ PHẨM CHỐNG LÃO HÓA

Các hoạt chất chống oxy hóa được mô tả sau đây là những sản phẩm mỹ phẩm với những đặc tính giống với một dược phẩm. Tuy nhiên, luật dược của Châu Âu và FDA của Mỹ chưa công nhận cụm từ “dược mỹ phẩm” này và họ xem chúng như những sản phẩm mỹ phẩm thông thường. Cụm từ “dược-mỹ phẩm” thường bị lạm dụng trong quảng cáo mỹ phẩm và có thể gây nhầm lẫn cho người tiêu dụng. Nếu các sản phẩm này được coi như dược phẩm chúng phải được thử nghiệm cho hiệu quả, an toàn và kiểm tra chất lượng theo tiêu chuẩn y tế. Nhìn chung, các thử nghiệm chất lượng nguyên liệu và các thử nghiệm chất lượng sản phẩm và thành phần an toàn là có được các công ty thực hiện. Tuy nhiên, những thành phần này có thể không hiệu quả như tuyên bố và nồng độ sử dụng trong các công thức này sẽ không nhất nhiết tương ứng với nồng độ “hiệu quả”. Đây có thể là trường hợp của nhiều chất chiết xuất từ thực vật với đặc tính chống oxy hóa.

Không có bằng chứng là các thành phần chống lão hóa tại chỗ hoặc phương pháp điều trị có thể loại bỏ hoàn toàn các triệu chứng quang lão hóa nhưng cũng có những sản phẩm và phương pháp điều trị rõ ràng có thể làm giảm hoặc làm chậm các triệu chứng đó, nói chính xác hơn là có thể làm chậm quá trình quang lão hóa. Nhiều sản phẩm được yêu cầu chứng minh làm giảm các dấu hiệu quang lão hóa tuy nhiên vẫn còn rất ít các bằng chứng khoa học, các nghiên cứu ngẫu nhiên, mù đôi, plaxebo được công bố. Cuối cùng, nhiều tuyên bồ về chống lão hóa dựa trên các nghiên cứu trên tế bào trong ống nghiệm, trên da nhưng cỡ mẫu trên người chưa đủ lớn.

CHẤT DƯỠNG ẨM

Các chất dưỡng ẩm cổ điển được sử dụng để cải thiện tình trạng khô da do quang lão hóa như là: polyol (glycerin, propylene glycol, butylene glycol và sorbitol), urea, acid lactic và muối của nó, acid hyaluronic và muối, pyrrolodone-5-carboxylic acid và muối (PCA), panthenol, acid amin và protein (collagen, protein từ lúa mỳ, gạo, đậu tương và yến mạch).

Nhiều loại peptide phức tạp hơn và các protein hiện nay được sử dụng làm chất dưỡng ẩm. Chúng thường là các dẫn xuất bậc 4 của N-alkyl của protein hoặc polypeptide nhỏ với chuỗi bên dài để tăng tính thân dầu, giúp liên kết với các lớp sừng tốt và sự hấp thụ qua da tốt hơn. Gần đây, việc sử dụng các chuỗi peptide nhỏ bắt chước giống collagen hoặc các enzyme đang được ưu chuộng. Để có thể xâm nhập vào da tốt hơn, các phân tử acid hyaluronic cũng đang được đề xuất.

CÁC CHẤT LÀM MỊN BỀ MẶT DA

Các chất làm mịn bề mặt da thường là dẫn xuất của silicon hoặc filmogen protein như các dẫn xuất bậc 4 của protein hoặc protein từ gạo và lúa mỳ, những chất này thường được sử dụng trong các sản phẩm chống lão hóa. Chúng được hấp thu rất nhanh vào da và đem lại cảm giác mềm mịn ngay tức thì.

RETIONIDS

Việc sử dụng acid retinoic như một thành phần chống lão hóa đã được nghiên cứu rộng rãi. Hiệu quả của hoạt chất này đã được khoa học chứng minh là có tác dụng: phục hồi các nếp nhăn, nám da, khô da. Tuy nhiên, các tác dụng phụ điển hình của việc sử dụng acid retinoic được biết đến như là viêm da retinoic với các biểu hiện như: ban đỏ, vảy, ngứa làm cho việc sử dụng hoạt chất này bị hạn chế. Nghiên cứu trên các phân tử tương tự với tác dụng chống lão hóa tương đương lại không thấy tác dụng phụ xảy ra. Retinol, retinal và các dẫn xuất khác của retinol như retinyl palmitate ¼ thân dầu và retinyl ¼ thân nước thường xuyên được đề xuất trong các phương pháp chống lão hóa. Retinol và retinal phải được chuyển hóa ở da để trở thành các acid trans-retinoic hoạt động.

Sự kết hợp của retinol cũng như retinal trong các mỹ phẩm chống oxy hóa đặt ra một vấn đề về sự ổn định của chúng trong sản phẩm. Hệ thống phóng thích hoạt chất và các dẫn xuất của retinol có thể giải quyết vấn đề này.

ALPHA VÀ BETA HYDROXYL AICD

Các hydroxyl acid như acid glycolic và acid lactic ở nồng độ thấp hơn với nồng độ sử dụng trong thay da hóa học để loại bỏ các lớp biểu bì bên ngoài của da và cung cấp một diện mạo mới tươi trẻ hơn (tẩy tế bào da chết và trẻ hóa). Tác dụng này ảnh hưởng đến sự tổng hợp ceramide bởi các tế bào sừng và kích thích tăng trưởng lớp biểu bì và trung bì. Việc trẻ hóa da nhanh chóng và nhẹ nhàng này không gây tác dụng phụ như là thay da hóa học ở nồng độ cao (đỏ da, bỏng rát và sưng). Việc sử dụng các beta-hydroxy acid (C8-lipohydroxy) gần đây được đề xuất để cải thiện sự quang lão hóa. Tốc độ xâm nhập chậm của các tác nhân tẩy tế bào chết này đảm bảo tác dụng ở nồng độ thấp với ít tác dụng phụ.

CÁC CHẤT CHỐNG OXY HÓA

Trong lĩnh vực chăm sóc thẩm mỹ, các chất chống oxy hóa được sử dụng rộng rãi trong các sản phẩm chống lão hóa được sử dụng tại chỗ. Mục tiêu của những hoạt chất này là chống lại các phân tử ROS dưới da. Những chất chống oxy hóa quan trọng nhất được sử dụng như là vitamin C, vitamin E, co-enzyme và alipoic acid. Sự kết hợp retinoid, niacinamide, N-acetyl glucosamine và các loại peptide dưỡng ẩm gần đây cũng được khuyến cáo.

Một số nghiên cứu mù đôi, so sánh với placebo về tác dụng chống lão hóa đã được báo cáo một thời gian dài trong giới y khoa.

Việc sử dụng tại chỗ loại kem có chứa hỗn hợp acid folic, creatine cho thấy sự cải thiện trong các tính chất cơ học của da. Ngoài ra, sự cải thiện tình trạng quang lão hóa tại lớp matrix trung bì của da bởi một sản phẩm chứa lipoentapeptide, đậu trắng và retinyl palmitate đã được báo cáo bới Watson và các đồng sự.

Các chất chống oxy hóa thực vật gần đây đã được nghiên cứu với kết quả đây hứa hẹn: polyphenol trong trà xanh, isoflavon trong đậu nành, tannin trong quả lựu và resveratrol trong hạt nho. Việc sử dụng tại chỗ của resveratrol – một polyphenol từ hạt nho cho tính chống oxy hoá tuyệt vời trong công thức chăm sóc da được báo cáo bởi Baxter. Hiệu quả của chiết xuất từ đậu nành chống lại quang lão hóa đã được nghiên cứu trong một nghiên cứu lâm sàng có kiểm soát mù đôi được thực hiện bởi Wallo và đồng sự, cho thấy tác dụng đầy hứa hẹn của isoflavon đậu nành. Cuối cùng, những ảnh hưởng của các chất chiết xuất từ trà xanh trong lâm sàng và mô học do quang lão hóa đã được kiểm tra bởi Chiu và đồng sự.

BỘ LỌC TIA UV

Việc bảo vệ da chống lại quang lão hóa được đảm bảo bởi việc sử dụng các chất chống nắng phổ rộng bằng cơ chế hấp phụ ánh sáng hoặc phản xạ ánh sáng, kết quả là chúng sẽ làm giảm lượng tia UV tác động lên da. Hầu hết các mỹ phẩm chống lão hóa dạng kem và lotion đều chứa hỗn hợp các chất chống tia UVA và UVB có chỉ số SPF trong khoảng từ 15 đến 20.

CÁC PHÂN TỬ LIPO PEPTIDE NHỎ

Liệu palmitoyl pentapeptide có phải là một hoát chất làm trẻ hóa da mới? Nó lá một phân tử tương đối nhỏ, là một ester giữa acid palmitic và một chuỗi pentapeptide để tăng khả năng tan trong dầu dễ thâm nhập vào da hơn. Trình tự điển hình của một trong những pentapeptide là Lys – Thr – Thr – Lys – Ser, chuỗi này giống với procollagen type I (Pal-KTTKS). Các nghiên cứu invivo cho thấy việc bổ sung Pal-KTTKS giúp kích thích sự tổng hợp các thành phần quan trọng trong cấu trúc da như collagen, elastin và GAGs. Trong các nghiên cứu invivo trên các sản phẩm sử dụng tại chỗ có chứa các pentapeptide này cho thấy sự cải thiện rõ rệt vẻ bề ngoài của da.

HỖN HỢP CÁC CHIẾT XUẤT TỪ THỰC VẬT

Khi nhìn vào các thành phần của hầu hết công thức của các sản phẩm chống lão hóa, người ta luôn luôn chú ý đến các thành phần chiết xuất từ thực vật. Các lý do về hiệu quả chống lão hóa của các chất chiết xuất từ thực vật chủ yếu là dựa trên y học dân gian, truyền miệng và mang tính chủ quan. Rất ít các nghiên cứu mù đôi, so sánh placebo về tác dụng chống oxy hóa trong thời gian dài.

MỘT LOẠI KEM ĐIỀU TRỊ RẠN NỨT DA ĐƯỢC SỬ DỤNG NHƯ KEM CHỐNG NẾP NHĂN

Trước đây, tại Châu Âu và Mỹ có một cuộc tranh cãi trong ngành Quảng Cáo liên quan đến một sản phẩm tên là StriVectin-SD1 tạo nên một câu chuyện thú vị. Như khuyến cáo trong quảng cáo của công ty này, ban đầu sản phẩm này được phát triển để điều trị rạn nứt da ở bụng và châ. Loại kem dùng toàn thân này chứa rất nhiều thành phần bao gồm cả Striadil Complex 1 (chiết xuất từ các loài thực vật như Me rừng, Hy thiêm, …) và hợp chất lipo-pentapeptide. Các thử nghiệm lâm sàng sơ bộ với Strivactin-SD cho thấy sản phẩm có thể làm giảm sự xuất hiện của các vết rạn nứt. Sau đó, người tiêu dùng phát hiện ra rằng nó cũng có thể sử dụng trên mặt để điều trị quang lão hóa. Cho đến nay, vẫn còn rất ít dữ liệu lâm sàng khuyến khích chỉ định này. Tuy nhiên, từ đó có một câu hỏi được đặt ra là Liệu có một cơ sở khoa học vững chắc nào dưới từ “Hiệu quả cao”? Làm thế nào để xác định là loại kem chống lão hóa này thực sự có hiệu quả? Bên cạnh hàm lượng lipo-Pentapeptide, làm sao để xác định các thành phần khác có hiệu quả? Việc nghiên cứu lâm sàng về các công thức chứa các peptide và chiết xuất thực vật là cần thiết trong tương lai trước khi hiệu quả của chúng được công bố rộng rãi.

MỸ PHẨM DẠNG UỐNG

Thuật ngữ “mỹ phẩm uống” được sử dụng để chỉ các thực phẩm chức năng có tác dụng sinh lý lên da, tóc và móng thường được thiết kế dưới dạng viên nang, viên nén, chất lỏng hoặc dạng hạt. Các mỹ phẩm dnagj uống chủ yếu tập trung vào việc chống lão hóa và chống Cellulite. Rõ ràng, các sản phẩm đường uống phải đạt các yêu cầu chất lượng sản phẩm như độc tính, sinh khả dụng và chuyển hóa của thành phần trong đó. Hơn nữa, các thử nghiệm lâm sàng nên được thực hiện ngẫu nhiên, nghiên cứu đối chứng với giả dược, nghiên cứu mù đôi để đảm bảo kết quả của nghiên cứu. Ngoài ra, bất kỳ sự thay đổi nào trong thói quen ăn uống, lối sống nên được kiểm soát trong quá trình nghiên cứu. Tổng quan về các mỹ phẩm lão hóa dạng uống gần đây nhất được công bố bởi Demeester và các cộng sự.

KẾT LUẬN

Tầm quan trọng của mỹ phẩm chống lão hóa đã thực sự được công nhận. Nhiều phân tử đang hứa hẹn sẽ trở thành các thành phần hoạt chất hiện quả trong việc làm chậm các triệu chứng khác nhau do quan lão hóa. Mặc dù số lượng ngày càng tăng của các tài liệu khoa học nghiên cứu lâm sàng về chống lão hóa vẫn cần nghiên cứu nhiều hơn nữa để chứng minh hiệu quả của các thành ohaafn khác nhau trong công thức sử dụng tại chỗ.

Tuy nhiên, chống lão hóa là cả một sự thay đổi lối sống chứ không chỉ là sử dụng mỹ phẩm. Nó bao gồm một chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên, tránh hút thuốc và uống rượu quá nhiều, chăm sóc da cơ bản tốt, sử dụng các loại kem chống nắng với SPF cao trong ngày, tránh ánh nắng mặt trời tối đa, đặc biệt đối với những người có làn da sáng và những người làm việc ngoài trời. Sự kết hợp sử dụng các loại kem chống nắng bôi bên ngoài với các thực phẩm bổ sung bằng đường miệng được xem như là một cách tiếp cận thú vị trong tương lai.